Czy konferencja jałtańska była zdradą Polski?

4 lutego 1945 roku rozpoczęła się konferencja Wielkiej Trójki z udziałem dyktatora ZSRS Józefa Stalina, prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina Delano Roosevelt oraz premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla. Do dziś pozostaje symbolem zdrady sojuszników zachodnich względem Polski.

Konferencja jałtańska była drugim spotkaniem Wielkiej Trójki. Miała ona miejsce po konferencji teherańskiej (28 listopada – 1 grudnia 1943 rok). Wraz z początkiem 1945 roku układ sił na frontach II wojny światowej wskazywał na rosnącą przewagę Związku Sowieckiego. Wojska niemieckie znajdowały się w coraz to większej defensywie. Alianci mogli kontynuować opracowywanie planów kształtu powojennej Europy.

Z racji, iż dyktator ZSRS Józefa Stalin zaznaczył, że ma problemy z podróżowaniem, na miejsce spotkania Wielkiej Trójki wyznaczono w Lidawię, która leży opodal Jałty na Krymie. Problem jednakże polegał na tym, iż ta lokalizacja, podobnie jak cały półwysep był zniszczony i spustoszony przez wojska niemieckie. Aby poprawić sytuację, z Moskwy w 1500 wagonach przywieziono wszystkie potrzebne rzeczy, takie jak między innymi: jedzenie, picie, meble, pościel czy szkło niezbędne do naprawy okien. Aby Wielkiej Trójce zapewnić bezpieczeństwo, postanowiono sprowadzić 30 tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej.

Konferencja jałtańska trwała od 4 lutego do 11 litego 1945 roku. Podczas niej zapadło wiele decyzji w sprawie przyszłej powojennej Europy. Postanowiono podzielić Niemcy na cztery strefy okupacyjne (sowiecką, francuską, amerykańską i brytyjską). Zgodnie z tym planem przewidziano utworzenie skoordynowanej administracji i kontroli za pośrednictwem Sojuszniczej Rady Kontroli, złożonej z naczelnych dowódców sił zbrojnych czterech mocarstw. Związek Sowiecki pod kontrolę otrzymał jedną trzecią Niemiec (Pomorze Przednie, Brandenburgię, Meklemburgię, Turyngię oraz Saksonię. Podjęto decyzje o transferze ludności pomiędzy państwami. W jej ramach postanowiono wysiedlić Niemców z terenów Węgier, Polski i Czechosłowacji). Niemcy obciążono reparacjami wojennymi, których rozmiar miał być w późniejszym czasie ustalony. Podczas konferencji jałtańskiej uznano konieczność uregulowania stosunków między Bułgarią i Jugosławią. Dyktator ZSRS Józef Stalin zobowiązał się do przystąpienia w dwa do trzech miesięcy po kapitulacji Niemiec do wojny z Japonią. W zamian otrzymał obietnicę między innymi: przejęcia przez Związek Sowiecki Wysp Kurylskich czy utrzymania status quo w Mongolii Zewnętrznej.

Dyktator ZSRS Józef Stalin, prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt i premier Wielkiej Brytanii podczas konfederacji jałtańskiej 9 lutego 1945 roku (źródło: Archiwa Narodowe).

Na konferencji krymskiej podjęto decyzję o powojennym losie Polski. Na rzecz Związku Sowieckiego utraciła Kresy Wschodnie (obecnie stanowiące fragmenty obszarów państwowych Ukrainy, Litwy i Białorusi). Musimy zdać sobie sprawę, iż wyżej wspomniane Kresy Wschodnie zajmowały 186,2 tysięcy kilometrów kwadratowych, czyli 47,8 procent powierzchni II Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach rekompensaty państwo polskie miało otrzymać ziemie III Rzeszy (Pomorze Zachodnie, ziemię lubulską, Dolny Śląsk, Śląsk Opolski, część Prus Wschodnich oraz tereny byłego Wolnego Miasta Gdańsk). Stanowiło to łącznie 102 855 kilometrów kwadratowych. Wielka Trójka zgodziła się na utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej poprzez poszerzenie urzędującego w Warszawie z woli Józefa Stalina Rządu Tymczasowej Rzeczypospolitej Polskiej. Warto wspomnieć, iż Winston Churchill oraz Franklin Delano Roosevelt uznali zgodność działań NKWD z konwencją dotyczącą prowadzenia wojny na lądzie w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa, porządku i spokoju na tyłach Armii Czerwonej na terytorium Polski. Po powstaniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej mocarstwa zobowiązały się nawiązać z nim stosunki dyplomatyczne i wymienić ambasadorów.

Postanowienia konferencji jałtańskiej zostały potępione przez premiera Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w Londynie Tomasza Arciszewskiego 13 lutego 1945 roku. Przeciwko postanowieniom Wielkiej Trójki zaprotestowali także żołnierze walczącego wówczas we Włoszech 2. Korpusu Polskiego.

Prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt oraz premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zachowali uległość względem żądań Józefa Stalina. Polska i inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej zostały podporządkowane Związkowi Sowieckiemu. Do dnia dzisiejszego konferencja krymska jest często określana mianem ,,zdrady jałtańskiej”.

Kacper Mizdal, pasjonat historii, autor popularnego w mediach społecznościowych cyklu ,,Historia z Kacprem”.