Jak uwiecznić historię, czyli o Stanisławie Musze

Stanisław Mucha był polskim fotografem, który był autorem wielu wyjątkowych po dziś dzień zdjeć. Prezentował przede wszystkim Kraków oraz jego architekturę.

 

Stanisław Mucha przyszedł na świat 2 czerwca 1895 roku w Olszówce, w miejscowości na terenie Królestwa Galicji i Lodomerii. Był najstarszy z siedmiorga dzieci Józefa i Antoniny z domu Pruszyńska. Stanisław uczył się w szkole w Okulicach, potem w Łapczycy, a po przeprowadzce rodziny do Bochni w 1910 roku kontynuował naukę w Gimnazjum imienia Króla Kazimierza Wielkiego. W tym samym roku zaczął uczyć się fotografowania, a pomocą służyli mu bocheńscy fotografowie – Śpićakowie.

 

Wraz ze swoim bratem w 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich. Pełnił służbę w batalionie 2. Pułku Piechoty i 4. Pułku Piechoty dowodzonym przez majora (późniejszego generała dywizji) Bolesława Roja. Przez pewien czas, bo do 1921 roku był żołnierzem Wojska Polskiego. Po przejściu do rezerwy zamieszkał w Bochni.

 

12 grudnia 1922 roku ożenił się z pianistką Jadwigą Datką. Miał z nią jedną córkę – Krystynę. W latach 1919-1925 studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od 1924 roku uczył się również w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, gdyż przez całe życie grał na flecie i wiolonczeli. Od 1922 roku współpracował jako fotoreporter z społeczno-kulturalnym tygodnikiem ,,Nowości Ilustrowane”. Działał także dla ilustrowanego tygodnika społeczno-kulturalnego ,,Światowid” oraz dla dziennika polityczno-informacyjnego ,,Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. W 1925 roku Stanisław Mucha wraz z rodziną przeniósł się do Krakowa. W 1926 roku fotograf rozpoczął dokumentację prac prowadzonych na Wawelu przez Adolfa Szyszko-Bohusza. W 1928 roku otworzył własny zakład fotograficzny przy ulicy Jabłonowskich 20 w Krakowie.

Fotografia Stanisława Muchy, która przedstawia Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie z XX wieku. (źródło: Muzeum Fotografii w Krakowie)

Stanisław Mucha wykonywał zdjęcia portretowe oraz dokumentacyjne, uwieczniając zabytki miasta, dzieła sztuki, wystawy, prowadzone prace w Krakowie i w jego okolicach. Fotografował na potrzeby różnych pism czy dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ajencji Prasowo-Fotograficznej Propaganda w Warszawie i Polskiej Ajencji Fotograficznej. Wiele z jego fotografii powielanych było w formie pocztówek.

 

W 1939 roku Stanisław Mucha został powołany do 36. Pułku Piechoty, jednakże po przekroczeniu granicy polsko-rumuńskiej internowano go przez dwa lata. Po zwolnieniu z obozu powrócił nielegalnie do Krakowa. W mieście tym gdzie ukrywał wyniesione z Drukarni Narodowej klisze ze zdjęciami ukazującymi działalność miejscowych hitlerowców. Był aktywnym działaczem konspiracyjnym, gdyż ukrywał broń żołnierzy Armii Krajowej i pomagał przy powielaniu prasy podziemnej. Uwieczniał wnętrza zamku wawelskiego po opuszczeniu ich przez nazistów, jednakże dla Nadzwyczajnej Radzieckiej Komisji Państwowej do Badania Zbrodni Niemiecko-Faszystowskich Agresorów wykonał najważniejsze zdjęcia jakie zrobił w swojej karierze. Stanisław Mucha sfotografował opuszczony przez hitlerowców obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.

Fotografia Stanisława Muchy ,,Auschwitz” z 1945 roku. (źródło: wiki)

Po II wojnie zaangażował się ponownie w działalność na rzecz środowiska krakowskich fotografów. Już w 1948 roku został wybrany sekretarzem Cechu Fotografów w Krakowie, jednakże od 1952 roku był członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików Delegatura Krakowska z legitymacją numer 145.

 

Stanisław Mucha pod koniec życia chorował na zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń (inaczej chorobę Buergera). Niedługo przed śmiercią, bo w 1974 roku doznał wylewu. Zmarł 2 czerwca 1976 roku w Krakowie. Spoczął na cmentarzu Rakowickim. Stanisław Mucha został odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych oraz austro-węgierskim Srebrnym Medalem Waleczności II klasy. W 1970 roku nagrodzono go dyplomem Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej (FIAP).

 

 

Kacper Mizdal, pasjonat historii, autor popularnego w mediach społecznościowych cyklu ,,Historia z Kacprem”.