Kraków w pierwszej połowie XIX wieku, czyli historia prezydenta Stanisława Zarzeckiego

Stanisław Zarzecki w latach 1810-1815 pełnił funkcję prezydenta municypalnego dawnej stolicy Polski – Krakowa. Swój urząd pełnił w dobie Księstwa Warszawskiego, w czasie okupacji miasta przez wojska rosyjskie oraz w pierwszych dniach Rzeczypospolitej Krakowskiej. Przybliżmy sobie postać zapomnianego na przestrzeni wieków prezydenta Krakowa.

 

Stanisław Kostka Zarzecki urodził się w 1765 roku. Najprawdopodobniej pochodził z drobnej szlachty podlaskiej wywodzącej się z gniazda rodowego Jabłoń-Zarzeckie (Zarzecki Jabłoń). Już w następnym wieku okaże się, że jego nazwisko będzie wiązane z Krakowem.

 

14 stycznia 1810 roku miasto liczące około 23 612 mieszkańców zostało formalnie przyłączone do Księstwa Warszawskiego. Rozpoczął się wówczas przejściowy okres kształtowania nowych władz Krakowa. Za organizację odpowiadał prefekci – najpierw Henryk Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża, a następnie hrabia Stanisław Wodzicki herbu własnego.

 

1 grudnia tego samego roku nominację na urząd prezydenta municypalnego z woli księcia warszawskiego Fryderyka Augusta I otrzymał właśnie Stanisław Zarzecki. Ten zaszczytny urząd objął jeszcze 30 grudnia. Do pomocy przydzieleni mu zostali trzej ławnicy, również pochodzący z nominacji, wśród nich wieloletni wiceprezydent miasta Walenty Bartsch jako pierwszy ławnik. Ławnikami byli również Józef Matecki i Kajetan Wytyszkiewicz.

Zygmunt Vogel ,,Barbakan w Krakowie”, obraz z 1799 roku. (źródło:wiki)

W czasie swojej prezydentury Stanisław Zarzecki zaangażował się szczególnie w tworzenie obywatelskiej Gwardii Narodowej (plac ćwiczebny utworzono na miejscu wyburzonego kościoła św. Szczepana i nazwano go placem Gwardii Narodowej – dziś plac Szczepański). Jako prezydent miasta przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku, której członkowie proklamowali między innymi: przyłączenie do granic przekształconego Księstwa Warszawskiego w Królestwo Polskie „ziem zabranych”.

 

Urząd prezydenta pełnił w okresie okupowania miasta przez wojska rosyjskie w latach 1813-1815, jak też z początkiem formalnie ogłoszonej 18 października 1815 roku Rzeczypospolitej Krakowskiej. Kilka dni później, bo 2 listopada tego samego roku Stanisław Zarzecki uzyskał nominację do nowego organu wykonawczego administracji miejskiej – Senatu Rządzącego Rzeczypospolitej Krakowskiej, który zainstalował się 20 listopada roku. W ten sposób zakończył prezydenturę.

Mapa przedstawiająca Rzeczypospolitą Krakowską autorstwa Juliana Kolberga z 1827 roku. (źródło:wiki)

Warto zaznaczyć, iż w szybkim tempie awansował – obejmował stanowisko rezydentem rosyjskiego dworu opiekuńczego cara Aleksandra I, a następnie konsula generalnego cara Rosji. Możemy zauważyć iż był dość nastawiony prorosyjsko. W 1835 roku starał się o wystąpienie Krakowian w sprawie przyjęcia do Królestwa Kongresowego, choć bezskutecznie.

 

Były prezydent Stanisław Zarzecki zmarł w Warszawie 12 października 1853 roku w wieku 88 lat. Kogo zwłoki złożono w katakumbach cmentarza Powązkowskiego. Za swoją działalność otrzymał rosyjski Order św. Włodzimierza III klasy i polski Orderu św. Stanisława II klasy.

 

Kacper Mizdal, pasjonat historii, autor popularnego w mediach społecznościowych cyklu ,,Historia z Kacprem”.