Na szlaku wojennym. Alfons Karpiński w armii austriackiej
Urodzony w XIX-wiecznym Rozwadowie Alfons Karpiński był powszechnie znany jako mistrz nastrojowych, dekoracyjnych obrazów o charakterze secesyjnym. Na bogaty dorobek artysty wchodzą również dzieła pochodzące z okresu I wojny światowej, między innymi obraz z 1915 roku pt. ,,Posterunek”. Poznajmy bliżej dzieło artysty.
Wybuch wielkiej wojny zastał 39-letniego mistrza pędzla w Krakowie. Szybko jednak został zaangażowany w działania wojenne oraz wiążące się z nimi obowiązki. Jak podał w swoich ,,Wspomnieniach”:
,,Lata wojny 1914-19 przez to, że jestem oficerem znowu mnie odrywają od pracy. Na froncie byłem tylko 7 tygodni, później przez stosunki na front nie idę, ale pełnię służbę pozafrontową, która jednak zabiera mi prawie cały czas. Przeważnie byłem w Krakowie, byłem np. komendantem szpitali, lub co już z moim zawodem miało coś wspólnego, komendantem oddziału Kriegsgraberabteilung z siedzibą na Wawelu. Było nas 10 malarzy, każden innej narodowości. Oprócz mnie dwaj Polacy, Uziembło i Jach. Zadaniem naszym było malować groby i cmentarze wojenne, co pociągało za sobą ciągłe wyjazdy. – Prace nasze były wystawione w Towarzystwie Sztuk Pięknych i w Wiedniu.”
Fotografia przedstawiająca Alfonsa Karpińskiego w mundurze, 1918 rok. (źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie)
W czasie I wojny światowej Alfons Karpiński pełnił służbę w armii austriackiej. Początkowo znajdował się na froncie, lecz szybko się ten fakt zmienił – został przydzielony do zespołu malarskiego Oddziału Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie pod komendą majora Rudolfa Brocha. W jednostce tej służył w stopniu oberleutnanta (odpowiednik porucznika). W zespole malarskim znajdował się m.in. z Henrykiem Uziembło herbu Sulima i Ludwikiem Jachem. Zadaniem wspomnianej jednostki austro-węgierskiej było dokumentowanie grobów i cmentarzy wojennych na terenie Galicji Zachodniej. Dzięki dokumentacji powstał zespół ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych.
Alfons Karpiński ,,Posterunek”, obraz z 1915 roku. (źródło: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli)
Ten okres z życia malarza doprowadziła do powstania kompozycji wykonanej węglem, pastelami i akwarelą, ukazująca cmentarze i groby. Jest to mało znany epizod z życia mistrza. Zmuszony wbrew swej woli do takiego rodzaju pracy artystycznej malarz miał stosunek dość negatywny. W dokumentalne studia żołnierzy, cmentarzy i pejzażu wojennego wplatał Alfons Karpiński elementy budujące nastrój i skłaniające do przemyśleń nad bezsensownością wojny. Najsłynniejszymi dziełami z tego okresu jest obraz ,,Posterunek” z 1915 roku (własność Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli) oraz ,,Żołnierz Austriacki” z 1915 roku (własność DESA Katowice).
Alfons Karpiński ,,Żołnierz austriacki”, szkic z 1915 roku. (źródło: DESA Katowice)
Kacper Mizdal, pasjonat historii, autor popularnego w mediach społecznościowych cyklu ,,Historia z Kacprem”.
