Zatrzymać wodę. Jak przeciwdziałać niedoborowi wody w Polsce?
2 marca 2023 r. w Warszawie odbyła się konferencja „Zatrzymaj wodę – efekty wdrażania działań zwiększających retencję wodną w Polsce”. Przedstawione na niej zostały pierwsze efekty i szczegółowe rozwiązania wspierające realizację Programu przeciwdziałania niedoborowi wody (PPNW), którego celem jest podwojenie magazynowanej w kraju wody do 2030 roku.
PPNW to kompleksowy dokument poświęcony problemom niedoboru wody w Polsce. Jest on jednocześnie komplementarny wobec innych programów systematyzujących gospodarkę wodną w naszym kraju: planów gospodarowania wodami, planów zarządzania ryzykiem powodziowym, planu przeciwdziałania skutkom suszy oraz planów utrzymania wód. Program uwzględnia wszystkie rodzaje retencji wód powierzchniowych wyróżnionych ze względu na skalę – mikro, małą i dużą retencję oraz rodzaj retencji – naturalną i sztuczną. W sumie dokument obejmuje 14 typów działań, z czego najwięcej, bo aż 5, ukierunkowanych jest na poprawę retencji na obszarach rolniczych, które są szczególnie wrażliwe na brak wody. PPNW zakłada zwiększenie poziomu retencji do 15 proc. Łączny koszt jego wdrożenia szacowany jest na 41 mld zł.
– Dzięki współpracy wielu podmiotów, w ostatnich latach sukcesywnie zwiększamy objętość wody zatrzymanej w kraju. To dobra podstawa dla realizacji strategicznego celu: zwiększenia retencji na terenie kraju do 15 proc. wód odpływających do morza – powiedział wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk.
M. Gróbarczyk podkreślił, że podejmowane działania przyczyniają się zarówno do łagodzenia skutków suszy, jak i do ograniczenia ryzyka powodziowego. Realizacja Programu przełoży się na ochronę przed zmianami klimatycznymi całej gospodarki kraju, środowiska i społeczeństwa.
Retencja w praktyce
Wodę można magazynować na różne sposoby, m.in. z wykorzystaniem naturalnych właściwości terenu, w systemach melioracji nawadniających i zbiornikach retencyjnych czy coraz popularniejszej tzw. zielono-niebieskiej infrastrukturze. Retencjonowanie wód wymaga jednak zaangażowania i współpracy wielu różnych podmiotów – jednostek rządowych, administracji samorządowej oraz mieszkańców.
Przykładem takiego działania jest współpraca Wód Polskich z Zespołem Elektrowni Pątnów Adamów Konin SA i Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu, służąca odbudowie stosunków wodnych w Wielkopolsce, m.in. poprzez zamianę terenów pokopalnianych na zbiorniki wodne.
Innym przykładem takich działań jest realizacja zbiornika Bzin. W 2022 r. podpisano porozumienie pomiędzy samorządami wojewódzkim i gminnym a Wodami Polskimi w zakresie budowy zbiornika retencyjnego na rzece Kamiennej.
Działania zwiększające retencję wodną
Największe korzyści w retencjonowaniu wód przyniosą zadania inwestycyjne. Dzięki ich realizacji możliwe jest zmagazynowanie ok. 1 175 mln m3 wody. Realizacja i odtwarzanie obiektów małej retencji i mikroretencji na terenach rolniczych może zgromadzić ok. 1 080 mln m3. Równie ważne korzyści przyniesie rekultywacja wyrobisk pogórniczych, które jako zbiorniki retencyjne mogą skumulować ok. 870 mln m3 wody. Ważną rolę odgrywa także promowanie i wdrażanie zabiegów agrotechnicznych zwiększających retencję glebową (ok. 600 mln m3). Z kolei odnowienie drzewostanów pozwoli zatrzymać ponad 450 mln m3 wody, a renaturyzacja mokradeł – ok. 80 mln m3.
Realizacja działań zawartych w Programie przeciwdziałania niedoborowi wody finansowana jest z funduszy europejskich, pożyczek lub kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe, budżetu państwa, przez samorządy oraz inne jednostki państwowe, a także w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Obecnie trwają końcowe prace związane z przyjęciem PPNW przez Radę Ministrów.
źródło: pap-mediaroom
fot. ilust.
